تکنیک «یادگیری یکبار برای همیشه» یکی از مؤثرترین روشهایی است که کمک میکند مطالب را نهتنها سریعتر، بلکه عمیقتر یاد بگیریم و برای مدت طولانیتری در ذهن نگه داریم. اساس این روش بر این است که پیش از ورود به مطالعه جدی، ذهن را آماده کنیم تا اطلاعات جدید را بهتر پردازش کند. وقتی مغز آمادگی اولیه داشته باشد، یادگیری فعالتر، آسانتر و پایدارتر میشود.
در گام اول، یعنی مرحله پیشخوانی، شما قرار نیست درس را دقیق و کامل بخوانید. هدف فقط این است که یک تصویر اولیه از موضوع در ذهنتان شکل بگیرد. برای این کار کافی است ابتدا یک نگاه سریع و گذرا به متن بیندازید؛ کمی ورق بزنید، تیترها و نکات برجسته را ببینید، پاراگراف اول و آخر هر بخش را مرور کنید و خلاصهدرس را خیلی خلاصه و سطحی بخوانید. این مرور کوتاه باعث میشود مغز مسیر کلی درس را بشناسد و هنگام مطالعه اصلی، راحتتر اطلاعات را در جای درست قرار دهد.
مرحله بعد، سؤالسازی است. این مرحله اهمیت زیادی دارد چون ذهن را از حالت دریافت منفعل به حالت جستوجو و فعال تبدیل میکند. کافی است عناوین، تیترها یا حتی boldهای متن را به شکل سؤال در بیاورید. مثلاً اگر تیتر «دلایل فرسودگی تحصیلی» را میبینید، آن را تبدیل کنید به «چه چیزهایی باعث فرسودگی تحصیلی میشود؟». با همین کار ساده، مغز شما هنگام مطالعه در جستوجوی پاسخها خواهد بود و این یعنی یادگیری عمیقتر.
وقتی ذهن آماده شد، وارد مرحله خواندن میشوید. حالا متن را کاملتر و با تمرکز بیشتری بخوانید. هنگام خواندن، مدام سعی کنید جواب سؤالاتی را که در مرحله قبل ساخته بودید پیدا کنید. این کار باعث میشود حتی جزئیات مهم را بهتر به خاطر بسپارید. زیر نکات مهم خط بکشید و اگر به جمله یا مفهومی رسیدید که برایتان مبهم بود، بدون وسواس و با آرامش همان بخش را دوباره بخوانید تا ارتباط آن با سایر بخشها واضح شود.
بعد از اینکه یک بخش را مطالعه کردید، به مرحله بسیار مهم بازگویی و تعریف مطالب برسید. این بخش جایی است که یادگیری شما تثبیت میشود. سعی کنید مطالبی را که خواندهاید با زبان خودتان بازگو کنید؛ حتی اگر برای خودتان یا با صدای آهسته باشد. میتوانید خلاصهنویسی کنید یا نکات را روی کاغذ بیاورید. زمانی که مطلبی را میبینید، آن را بیان میکنید، میشنوید و در نهایت مینویسید، فرایند یادگیری چند برابر قویتر میشود. هر کدام از این ورودیهای حسی، یک مسیر جدید در مغز فعال میکند و همین باعث ماندگاری بیشتر اطلاعات میشود.
اما یادگیری بدون مرور روزهای اولیه تقریباً ناقص میماند. بعد از اینکه خواندن و بازگویی به پایان رسید، لازم است یک مرور خیلی کوتاه و سریع انجام دهید؛ حتی فقط ۵ دقیقه. این کار کمک میکند مطالب در حافظه کوتاهمدت تثبیت شود. حدود ۲۴ ساعت بعد، دوباره کتاب را ورق بزنید و نگاهی به نکات کلیدی بیندازید. این مرورهای کوتاه، از فراموشی طبیعی مغز جلوگیری میکنند. یک هفته بعد هم بار دیگر مطلب را مرور کنید و برای قسمتهایی که سختتر بودند، کمی زمان بیشتری اختصاص دهید.
در ادامه نیز بهتر است هر چند وقت یکبار مرورهای کوتاه داشته باشید تا هنگام امتحان به مشکل برنخورید و احساس کنید مطالب در ذهن شما کاملاً جا افتادهاند. این روش با وجود سادگی، بهقدری قدرتمند است که اگر چند بار در درسهای مختلف تمرینش کنید، متوجه میشوید سرعت یادگیریتان بالا میرود و کمتر نیاز دارید چندینبار یک مطلب را از اول بخوانید.